‎ئیستیغلال كردنی پرسی ژن وكچە ڕفێندراوە ئێزدیەكان بۆ ڕاكێشانی سەرنج وكاریگەریی ڕاگەیاندن

الصفحة الرئيسية > تقارير الرصد الإعلامي > ‎ئیستیغلال كردنی پرسی ژن وكچە...

‎ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی

http://www.imh-org.com/

‎پێشەكی

‎”ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی”زنجیرە ڕاپۆرتێك بڵاو دەكاتەوە كە تیایدا ڕووماڵی ئەو چەمك ودەستەواژە بەكارهاتووانە دەكات لە هەڵمەتەكانی ڕاگەیاندندا لەلایەن ڕێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی ناسراو بە ”داعش” كە ئەم چەمك ودەستەواژانە بە شێوەیەكی بەر فراوان دزەی كردووە بۆ ناو ڕووماڵە ڕۆژنامەگەرییەكانی دەزگا جۆراوجۆر وجیاوازەكانی ڕاگەیاندن.

‎”ماڵی ڕاگەیاندنی” عێراقی هەوڵی سنووردار كردن ولێكدانەوەی مانای ئەم دەستەواژە وچەمكانە دەدات وپێشنیاری دەستەواژە وچەمك و ووشەی جێگرەوەی ڕاست دەكات لەڕووی یاسایی وزمانەوانی وڕۆژنامەگەرییەوە دەكات لەسەر دەستی كەسانی پسپۆر وتایبەتمەند.

‎ هەروەها ”ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی” جەخت دەكاتەوە كە ئەم ڕێكخراوە توندڕەوە سووربووە لەسەر بەكارهێنانی ئەم چەمكانە كە پەیوەندار وتوند گرێدراون بە ڕووداوی مێژوویی، یا داب ونەریتی كۆمەڵایەتی، یان حوكمی فیقهی ئایینی بۆ پاساو هێنانەوە بۆ كار وكردەوە تاوانكاریەكانی بەرانبەر بە دانیشتوانی سڤیل وبێچەك لەو موسڵمانانەی كە هاوڕا نین لەگەڵ تێڕوانینی توندڕەوانەی ڕێكخراوەكە”ڕێكخراوی داعش”، هەروەها بەرانبەر بە ڕۆڵەكانی كەمینە تائیفی وئایینییەكان.

‎ڕاپۆرتی یەكەم

‎ئیستیغلال كردنی پرسی ژنە ڕفێندراوە ئێزدیەكان بۆ ڕاكێشانی سەرنج وكاریگەریی ڕاگەیاندن

‎لە راپۆرتی شەستەمینیدا ”ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی” چاودێری ڕووماڵە راگەیاندنیەكانی پرسی ڕفاندنی ژنانی ئێزدی دەكات پاش كۆنترۆڵكردنی چەند بەشێك لە پارێزگای نەینەوا (لە باكوری خۆرهەڵاتی عێراق) لەلایەن ڕێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی ناسراو بە ”داعش”.

‎بەپێی راپۆرتەكە دەزگاكانی ڕاگەیاندنی عێراقی وعەرەبی وبیانییەكان(ئەوانەی بە زمانی عەرەبی پەخش دەكەن)، بەشێوەیەكی بەرفراوان هەمان ئەو چەمك ودەستەواژە وزاراوانەیان بەكارهێناوە كە ڕێكخراوە توندڕەوەكە بەكاریهێناون لەكاتی باسكردنی ژنە ڕفێندراوەكاندا لە سەكۆ جیاوازە زانراوەكانی ڕاگەیاندنی خۆیەوە، وئەم دەزگایانەش(عێراقی وعەرەبی وبیانییەكان(ئەوانەی وبیانییەكان(ئەوانەی بە زمانی عەرەبی پەخش دەكەن) چەمك و ووشە راست و وورد ویاساییەكانیان فەرامۆش كردووە بۆ وەسفكردنی قوربانیانی ئەو كردە نامرۆییانە.

‎بە جۆرێك كە زاراوەی سەبیە ”سبیة” كە كۆكەی ”سەبایا ”سبایا”یە بەزۆری بەكارهێنراوە لە ڕووماڵە ڕۆژنامەگەری وڕاگەیاندنیەكانی دەزگاكانی ڕاگەیاندندا بۆ وەسفكردنی ژنان ومنداڵانی ڕفێندراو لەلایەن ڕێكخراوی ”داعش”ەوە لە ڕێكەوتی 15 ی مانگی ئابی ساڵی 2014 دا پاش هێرشكردنە سەر قەزای شەنگال(سنجار) وچەند بەشێكی دیكە لە پارێزگای نەینەوا.

‎كە ئەم زاراوەیەش هەمان ئەو زاراوەیەیە كە ڕێكخراوە تیرۆرستیەكە بەكاریهێناوە بۆ پاساو هێنانەوە بۆ كردەوەكانی كوشتن وڕفاندن وكۆیلایەتی سێكسی كە ئەنجامی داون دەرهەق بە (6417) كەسی ئێزدی كە زوربەی زۆریان ژن ومنداڵن.

‎پسپۆران وشارەزایان وڕۆژنامەنوسانی یاسایی وئەكادیمی خاوەن ئەزموون وڕۆژنامەنوسانی تایبەتمەند بە زمانی عەرەبی ئاماژەیان بە مەترسی بەكارهێنانی چەمك وزاراوەی سەبایا”سبایا” داوە لە وەسفكردنی ئەو ژن وكچانەی كەوتونەتە داوی ڕفاندنی ڕێكخراوی ”داعش”ەوە.

‎ئەم شارەزایانە جەختیان كردۆتەوە كە بەكارهێنانی زاراوەی ڕاست بریتیە لە ”ڕفێندراوان-مختطفات” یان ”ڕزگاربووان-ناجیات” لە چنگی ڕێكخراوی ”داعش”.

‎”ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی” هەستاوە بە تۆماركردنی سەمپڵێك لە ڕووماڵی ڕاگەیاندنی (30) دانە لە هۆكارە جۆراوجۆر وجیاوازەكانی ڕاگەیاندنی نێودەوڵەتی وعەرەبی وعێراقی، وڕووماڵەكانیانی شیكردۆتەوە لە ساتەوەختی سەرهەڵدانیەوە لەڕێكەوتی مانگی ئابی ساڵی (2014) ەوە تا كاتی نوسین وئامادەكردنی ئەم ڕاپۆرتە.

ڕاپۆرتی چاودێرییەكە گەیشتە ئەم دەرئەنجامانەی لای خوارەوە:

‎1- زاڵبوونی بەكارهێنانی زاراوەی سەبایا”سبایا” لەلایەن هۆكارەكانی ڕاگەیاندنەوە بۆ وەسفكردن وگوزارشت لە حاڵی ئەو ژن وكچە ئێزدییانەی كەوتبوونە ژێر چنگی ڕێكخراوی ”داعش”ەوە، بە شێوەیەك كە بە تەواوەتی دەهاتەوە لەگەڵ بۆچوونەكانی ئەم ڕێكخراوە توندڕەوە كە بە پەرۆشەوە هەوڵی پێدانی شەرعیەتی دەدا بە كار وكردە تاوانكاریەكانی كە دۆخێكی نامرۆییانەی بۆ ژنان ومنداڵانی كەمینەی ئێزدی لە عێراقدا دروست كردبوو.

‎2- پشتگوێ خستنی بێ پاساو بۆ زاراوەی یاسایی باو وزانراو وناسراو لە یاسا عێراقی ونێودەوڵەتیەكانیشدا، بۆ وەسفكردن وگوزارشت كردن لە دۆخی ئەو ژن وكچانە وناوهێنانیان بە ”ڕفێندراوان-مختطفات” یان ”ڕزگاربووان-ناجیات” كە دوچاری دەستدرێژی كردنەسەری زۆر گەورەوگران هاتوون بە تاك وبەكۆمەڵ لەسەر دەستی ئەندامانی ڕێكخراوێكی تیرۆرستی بەپێی پێناسەی كۆی دامەزراوەكانی یاسادانان لەو دەوڵەتانەی كە ئەو هۆكارانەی ڕاگەیاندنی تێدا چالاكە كە چاودێریكردنەكە گرتونیەتەوە.

‎3- هەندێك لە هۆكارەكانی ڕاگەیاندن زاراوەی سەبایا”سبایا”یان لە نێوان دوو كەوانەی بچوكدا داناوەكە بە هێمای (تنصیص) ناسراوە، وەك ئاماژەیەك كە زاراوەكە زاراوەیەكی دەرەكیە وئەمەش وەك هەوڵێك بۆ خۆقوتاركردن لە بەرپرسیارێتی ئەخلاقی لە بابەتەڕاگەیاندنیەكانیدا.

‎4- نەبوونی سیاسەتێكی نوسینەكی یەكگرتوو لەناو هەندێك لە دامەزراوەكانی ڕاگەیاندندا، وە لە پرسی ژنان وكچانی ڕفێندراوی ئێزدیدا هەندێك جار زاراوەی ”ڕفێندراوان-مختطفات” بەكارهاتووە وهەندێك جاری دیكە زاراوەی ”سەبایا-سبایا” بەكارهاتووە كە ئەمەش ئاماژەیە بۆ هەبوونی جیاوازی لە بیروبۆچوون وتێڕوانینی سەرنوسەرەكاندا، لەگەڵ نەبوونی چاودێری ئیداری وبەدواداچوونی یاسایی لە دیاریكردنی زاراوەی شیاو ودروست بۆ بەكارهێنان.

‎5- گۆڕینی وەسفكردن وگوزارشت كردن لە دۆخی ئەو ژن وكچانە لەلایەن هەندێك لە هۆكارەكانی ڕاگەیاندن كە سەرەتا بە سەبایا”سبایا” ناوبراون ودواتر كراون بە ”ڕفێندراوان-مختطفات” یان ”بەدیلگیراوان-أسیرات” پاش تێپەڕبوونی ماوەیەك، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت كە پێداچونەوە كراوە بە سیاسەتی نوسیندا بەشێوەیەك كە ئەو هەڵانەی كە ئەو دەزگایانە پێشتر تێیكەوتوون ڕاست بكرێتەوە وتێبپەڕێندرێت.

‎6- هەندێك لە نوسینگە حكومیەكانیش هاوشێوەی دەزگاكانی ڕاگەیاندن كەوتنە هەمان هەڵەوە بەهۆی بەكارهێنانی زاراوەی سەبایا”سبایا” لەبری زاراوەی ”ڕفێندراوان-مختطفات”، ولە هەندێك لە ڕاگەیەنراوە حكومیەكاندا بەكاریانهێنا وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو ژن وكچە ئێزدییانەی لەژێر چنگی ”داعش”دان. كە ئەمەش ئاماژەیە بۆ كاریگەریی هۆكارە جیاواز وجۆراوجۆرەكانی ڕاگەیاندن بەتایبەتی ئەوانەیان كە ناسراون ومتمانەیان زیاترە لە دروستكردنی هۆشیاری بەكۆمەڵدا، لەگەڵ مەترسی ساكاری وبێ موبالاتی لە دیاریكردنی زاراوەی یاسایی دروست بۆ وەسفكردن وگوزارشتكردن لە كار وكردە تاوانكاریەكانی گروپە تیرۆرستیەكان ودەستە وتاقمە چەكدارەكان.

‎7- تەوزیفكردنی ئەو بارودۆخە قورس ونامرۆییەی كە ژن كچە ئێزدییەكان. پێیدا تێپەڕیون بۆ كاریگەری و ووروژاندنی ڕۆژنامەوانی، وەك نوسینی مانشێت كە دەربڕین. وئاماژەی سێكسی لەخۆبگرێت.

‎8- ناوهێنانی ڕفێندراوە ئێزدیەكان بە ”بەدیلگیراوان-أسیرات” لەلایەن هەندێك لە هۆكارەكانی ڕاگەیاندنەوە كە ئەم وەسفەش نەگونجاوە بۆیان چونكە ئەوان شەڕكەر نەبوون وسەر بەهیچ لایەنێكی چەكدار نەبوون و لە مەیدان وگۆڕەپانی جەنگیشدا نەگیراون.

‎9- هەندێك لە هۆكارەكانی ڕاگەیاندن بە ویست پشت بەست بوون بەو بابەتانەی كە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە بڵاوكراونەتەوە لە هەواڵ و وێنەو گرتەی ڤیدیۆیی، بەبێ دڵنیابوون لە ڕاستی ئەو بابەتانە ولە سەرچاوەكانیشیان.

راسپاردەكان

‎1- لەسەر هۆكارەكانی ڕاگەیاندن پێویستە كە پەنا ببەن بۆ شارەزایانی بواری یاسا وڕاگەیاندن ومیدیا وزمان بۆ دیاریكردنی زاراوەی گونجاو لە پرسە كۆمەڵایەتییەكاندا وبەتایبەتی لە بواری ژنان ومنداڵاندا، وبەتایبەتی تریش لە كاتی ئەو قەیرانە مرۆییانەی كە سەرهەڵدەدەن بەهۆی توندوتیژی چەكداریەوە، لەبەر هەستیاریی زۆری ئەو بابەتانە لەنێو كۆمەڵگەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا كە كۆمەڵگەی كۆنزێرڤاتی وترادیشناڵن، وهەروەها خۆلادان لەو زاراوانەی كە لەسەر زاری زۆرینەی خەڵكن.

‎2- پێویستە لەسەر سەرجەم دەزگاكانی ڕاگەیاندن كە ماوە ماوە پێداچونەوە بكەن بە سیاسەتی نوسینیاندا لەگەڵ یەكخستنی زاراوە بەكارهاتووەكان لە گوتاری ڕاگەیاندنیاندا، ودیاریكردنی شوێنی هەڵەو كەلێن وكەموكورتیەكان وڕاستكردنەوەیان.

‎3- لەسەر یاساناسان وسەندیكا وكۆمەڵە وڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی پێویستە كە ڕووبەڕوو بەرەنگاری ئەو هەڵانە ببنەوە كە لە ڕاگەیاندن ومیدیاكانەوە سەرچاوە دەگرن، لەگەڵ دیاریكردنی ئەو چەمك و ووشانەی كە دەبنە هۆی دروستبوونی هۆشیاری لای وەرگر بەشێوازێك كە ئامادەگی زیاتری لا دروست بكات بۆ وەرگرتنی ئەو شیكردنەوە توند وپەڕگیرانە كە گروپە تیرۆرستیەكان مزگێنیان بۆ دەكەن، وزیاتر لێبووردەن. دەربارەی ئەو پێشێلكارییانەی كە دەكرێن. دەرهەق بە مافی ڕۆڵەكانی كەمینە ئایینییەكان.

‎4- بانگەوازكردنی ڕێكخراوە مافپەروەرە پەیوەندارەكان بە مافی كەمینە ئایینییەكان وكەسایەتیە ناسراو وخاوەن پێگەكان لە ڕۆڵەكانی ئەو كەمینانە لە نمونەی ”نادیا موراد” كە خاوەنی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتییە بۆ چڕكردنەوەی فشارەكانیان لەسەر دەزگاكانی ڕاگەیاندنی عەرەبی ونێودەوڵەتی بۆ گۆڕینی فەرهەنگی ئەو ووشانەی كە بەكاریاندەهێنن لە ڕووماڵ كردنی هەواڵی كردەوە وجوڵە تیرۆرستییەكانی كۆمەڵ وگروپە جیهادییەكان بەتایبەتی، بۆ وەسفكردنی ئەو كردانەی ئەوان پێی هەڵدەستن وەك ”تاوانی تەواو” وپاساو نەهێنانەوە بە بیانووی ڕێساكانی بێلایەنی وبابەتی بوون، بەتایبەت لە بەردەوامیی ئەنجامدانی تاوانی هاوشێوە لە ناوچەكانی خۆرئاوای ئەفریقیا وچەند ناوچەیەكی ئاسیا كە ئاماژەیە بۆ گرنگی ڕێكەوتنەكە.

‎رای شارەزایان

‎پسپۆران وشارەزایان وڕۆژنامەنوسانی یاسایی وئەكادیمی خاوەن ئەزموون وڕۆژنامەنوسانی تایبەتمەند بە زمانی عەرەبی لە دەربڕینی ڕای خۆیاندا ئاماژەیان بە مەترسی بەكارهێنانی چەمك وزاراوەی سەبایا”سبایا” داوە لە وەسفكردنی ئەو ژن وكچانەی كەوتونەتە داوی ڕفاندنی ڕێكخراوی ”داعش”ەوە.

‎پێویستیی گۆڕینی زاراوەكان

‎مامۆستای زانكۆ د. هاشم حەسەن

‎پلەی مامۆستای هەیە لە فەلسەفەی ڕاگەیاندندا، نوسەر وڕۆژنامەنوسە لە ساڵی 1974، ژمارەیەكی زۆر لە كتێب وتوێژینەوە وهەزاران ووتاری بڵاوكردۆتەوە، وبۆ ماوەی ساڵانێكی دوور ودرێژ ڕاگری كۆلیژی ڕاگەیاندن بووە لە زانكۆی بەغدا.

‎مامۆستا حەسەن لە لێكۆڵینەوەیەكدا بە ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی ڕاگەیاند: ”داعش هێمایەكی ووروژێنەری هەستەكانی بەكارهێناوە بە مەبەستی ڕاكێشانی لایەنگران یان تۆقاندنی نەیار وڕكابەرانی لە ڕێگەی زمان وزاراوەی وەرگیراو لە قورئانی پیرۆز یان. فەرمودەكانی پێغەمبەر (د.خ) لە پێناو ئەفراندنی وێنەیەكی هاندەر بۆ هەست وسۆزی ئایینی”.

‎ئەم مامۆستایەی ڕاگەیاندن جەخت دەكاتەوە كە هەقڵی دۆزینەوەی زاراوەی گونجاو وەك ئەڵتەرناتیڤێك بۆ زاراوەكانی داعش بابەتێكە ”لەوپەڕی هەستیاریدایە، پێویستی بە زانین وشارەزایی قووڵ هەیە لەبارەی كەلتوری عەرەبی ئیسلامی”.

‎وە ”هەوڵی دۆزینەوەی ئەم زاراوەی ئەڵتەرناتیڤی هاوچەرخ پێویستە بەردەوام كاری بۆ ئەنجام بدرێت بەبێ ئیستیفزازكردنی هەست وسۆزی ئایینی، لە ڕێگەی ووتارگەلێكی میانڕەوانەوە كە هێدی هێدی بەڕەكە لەژێر پێی هاندەرانی گوتاری ڕق وكینە دەربهێنێت”.

‎زاراوەی سەبییە”سبیة” لە تەرازووی یاسادا

‎دلۆڤان بەرواری

‎هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لە یاسا وڕۆژنامەنوسی بنكۆڵكاری كە سەرۆكایەتی تۆڕێك لە پارێزەرانی خۆبەخش دەكات بۆ بەرگریكردن لە ئازادی ڕادەربڕین

‎دلۆڤان بەرواری لە لێكۆڵینەوەیەكدا بە ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی ڕاگەیاند: ”ڕێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) كۆمەڵێك زاراوەی بەكارهێناوە كە دەریهێناون لە تێڕوانینە ئایینی وعەقیدەییەكان، ولە ئەدەبیاتی خەلافەتی ئیسلامی، وبەشێوەیەكی ڕێكوپێك وڕێكخراو ودیراسە بۆكراو ئەم زاراوانە بڵاو بكاتەوە تا ببێتە بەشێك لە واقیع وزمانی بەكارهێنراوی باو لەلایەن هەمووانەوە”.

‎ووتیشی كە ”ڕێكخراوەكە(داعش) بە ئاكاری توانیویەتی لە ماوەی فراونبوونیدا وا لە خەڵك بكات ئەم زاراوانە لە ژیانی ڕۆژانەیاندا بەكاربهێنن بەشێوەیەكی ئاسایی، ولەمەش زیاتر ئەم زاراوانە دزەیان كردۆتە ناو ناوەرۆكی میدیایی وڕاگەیاندنەوە لە زۆربەی دامەزراوەكانی ڕاگەیاندندا، بەبێ ئەوەی كە ئەو دەزگا ودامەزراوانە بزانن كە ئەم زاراوانە لەوانەیە نایاسایی بن، یان. بەشێوەیەك لە شێوەكان وەك زاراوەی گوتاری ڕق وكینە لێیان بڕوانرێت وئەژمار بكرێن وسنووری تایبەتی هەندێك لە توێژەكانی ناو كۆمەڵگە ببەزێنن”.

‎زاراوەی سەبییە”سبیة” هیچ بنەمایەكی یاسایی نیە

‎بەرواری ڕوونیكردەوە كە ووشە وزاراوەی سەبییە”سبیة” لە زمانی عەروبیدا بەم شێوەیەیە (سَبَى العَدُوَّ سَبْياً وسِباءً: أسَرَهُ، كاسْتَباهُ، فهو سَبِيٌّ وهي سَبِيٌّ أيضاً، وجمعها: سَبايا)، كە ئەمەش بە مانای دیل یان بەدیلگیراو دێت، واتە ئەو ژن یا كچەی لە شەڕدا بەدیل دەگیرێت، وبەپێی بیروباوەڕە ئایینییەكان ئەم كەسە بەدیلگیراوە دەبێتە كۆیلەی ئەو كەسەی كە بەدیلی گرتووە ودەبێت بە موڵكی ئەو، وبەم جۆرەش دەكەوێتە ژێر ڕكێف وفەرمانیەوە ودەبێت بە خاوەنی ودەتوانێت چۆنی بوێت وا مامەڵەی لەگەڵدا بكات بە هەموو شێوازێك وەك (كارپێكردن، لاقەكردن، تەنانەت فرۆشتنیشی).

‎دلۆڤان ئاماژەی بەوەش كرد كە ئەم زاراوەیە لە ئەدەبیاتی ئیسلامیدا بەكارهێنراوە وبەو ژن وكچانە ووتراوە كە لە شەڕەكاندا بەدیلگیراون وبەسەر چەكدارە شەڕكەرەكاندا دابەشكراون وەك بەشێك لە دەستكەوتەكانی شەڕ، هەر لەمەشەوە ڕێكخراوی داعش ئەم زاراوەیەی دەرهێناوە وبەكاریهێناوە دەرهەق بەو ژن وكچانەی كە ڕفاندونی بەتایبەتی ژنان وكچانی ئێزدی.

‎بەرواری جەخت دەكاتەوە كە بەكارهێنانی ئەم زاراوەیە هیچ بنەمایەكی یاسایی نیە، لەبەرئەوەی ”یاسا لە بنەڕەتدا ڕێگە بە بەدیلگرتنی ژنان ومنداڵان نادات لە شەڕ وناكۆكیەكاندا، ولەكاتی بەدیلگرتنیشیاندا پێویستە بەپێی بنەماكانی مافەكانی مرۆڤ مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت كە كەرامەت وشكۆی مرۆڤانەیان دەپارێزێت وهەر دەستدرێژییەك بۆ سەر ئەوان بە تاوان دادەنێت”.

‎بەپێی یاسا ژنان وكچانی ئێزدی ”ڕفێندراو-مختطفات”ن

‎سەبارەت بە دۆخی تایبەت بەو ژن وكچە ئێزدییانەی كە كەوتونەتە ژێر دەستی چەكدارانی ڕێكخراوی (داعش)ەوە، ئەوان ”ڕفێندراون، واتە دوچاری تاوانی ڕفاندن بوون بەپێی یاسا” بەپێی ووتەكانی بەرواری.

‎ئاماژەشی بەوەدا كە ”ناكرێت بەپێی یاسا ئەوان بە دیل ناوببرێن چونكە بەدیلگرتن كاتێك دەبێت كە ناكۆكی وشەڕ هەبێت لەنێوان كیان وقەوارەی نێودەوڵەتیدا (دوو دەوڵەت یان زیاتر)، بەڵام ئەم ڕێكخراوە كە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی وەك باندێكی تاوانكاری(عصابة) پۆلێنكراوە وهەر كارێك كە پێی هەڵدەستێت ناچێتە چوارچێوەی ڕێساكانی ”یاسای نێودەوڵەتی مرۆیی-القانون الدولي الانساني” بەڵكو وەك تاوانی تەواو پۆلێن دەكرێت.

‎بەرواری دوپاتی دەكاتەوە كە هەر بەپێی ئەم بنەمایە بەكارهێنانی زاراوەی سەبییە”سبیة” یان سەبایا”سبایا” دۆخی یاسایی قوربانیان دەگۆڕێت بەشێوەیەكی جیاواز لە واقیع لەگەڵ پێدانی پاساو وڕەهەندێكی ئایینی عەقیدەیی بەو تاوانانەی كە ڕێكخراوی (داعش) ئەنجامی داون.

‎زاراوەی سەبییە”سبیة” لە زماندا

‎د. ئەحمەد حسێن ئەلزوفەیری

‎خاوەنی بڕوانامەی دكتۆرا ومامۆستای زمانی عەرەبی، چەندین ووتار ولێكۆڵینەوەی هەیە لە بواری ڕاگەیاندندا.

‎د. ئەحمەد دەڵێت لە لێكۆڵینەوەیەكدا بە ماڵی ڕاگەیاندنی عێراقی دەڵێت كە پێناسەی زمانەوانی بۆ زاراوەی سەبی”سبي” ئەمەیە: (بردنی هەر شتێك لە ووڵاتێكەوە بۆ ووڵاتێكی دیكە بەزۆرەملێ، وسەبی”سبي” بە مانای بەدیلگرتن دێت، ودەوترێت دوژمنی بەدیلگرت وەكو دیل، وچاوگەكەشی سیبائە”سباء”، وبۆ مێینەش سەبییە”سبیة” بەكاردێت وكۆی زاراوەكەش بریتیە لە ووشەی سەبایا”سبایا”یە - سَبَى العَدُوَّ سَبْياً وسِباءً: إذا أَسَرَهُ وأَخَذَهُ قَهْراً، فهو سَبِيٌّ، والأُنْثَى سَبِيَّةٌ ومَسْبِيَّةٌ، والنِّسْوَةُ سَبايا).

‎زوفەیری ئاماژەی بەوەشدا كە لە ڕووی زاراوەییشەوە ئەم ووشەیە بۆ ژنان وكچانی دوژمن دێت كە لە جەنگەكاندا دەگیرێن، وئەم زاراوەیە پاشخان وباكڕاوندێكی ئایینی هەیە بەهۆی ناوهاتنی لە فەرمودەكانی پێغەمبەر وژیاننامەكەیدا.

‎لەڕووی میدیایی وڕاگەیاندنەوە مامۆستاكەی زمانی عەرەبی ڕوونیكردەوە كە ”هەڵەیە ئەم زاراوەیە بەكاربهێنرێت دەرهەق بەو ژن وكچانەی كە داعش ڕفاندونی، چونكە بەو كارە ئێمە ئەو تێگەیشتنە دەچەسپێنین كە ئێمە دوژمنین و(داعش)یش نوێنەرایەتی ئیسلام دەكات، لە كاتێكدا ناوهێنان و وەسفكردنی یاسایی ولۆژیكی بۆ ئەم كارە بریتیە لە ڕفاندن وبازرگانیكردن بە مرۆڤەوە”.

‎ڕووماڵی ڕاگەیاندن ومیدیایی

‎یەكەم: چەند نمونەیەك لەسەر ئەو دەزگایانەی ڕاگەیاندن كە زاراوەی ”سەبایا-سبایا”یان بەكارهێناوە

1- كەناڵە ئاسمانیەكان

‎كەناڵی ئەلسۆمەرییە

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎من سوق السبايا الى رسامة معروفة.. سهيلة العراقية تجسد وحشية "داعش ...

ادانة "داعشية" اشترت طفلة من سبايا التنظيم وشاركت بقتلها في العراق

وثائق تظهر هوس "دولة داعش" .. اللحى والسبايا

سبية داعش.. الايزيدية فريدة تمحو ذكريات المأساة بـ"فرحة العمر"

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎الحشد الشعبي يعلن مقتل مسؤول "السبايا" الايزيديات بقصف صاروخي ...

صبية ايزيدية من "سبايا داعش" تضطر للاختيار بين ابنها والهرب من الموصل

"داعش" يعرض مجموعة من النساء في "سوق السبايا" بالحويجة

"داعش" يحدد أسعار النساء "السبايا" بحسب أعمارهن بعد انخفاض كبير في موارده

‎كەناڵی دیجلە

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

قناة دجلة تكشف فيديو يظهر عناصر داعش العرب يبيعون الفتيات الايزيدات ويتبادلوهن كسبايا

في تلعفر.. غموض في اختفاء سبايا داعش

تفاصيل جديدة يكشفنها زوجات الدواعش وكيفية بيع السبايا

استعادة أول سبية عراقية بيعت 5 مرات على يد داعش الارهابي

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎داعش يبيع نساء "سبايا" في الحويجة

القبض على مسؤول "السبايا" بداعش في ايسر الموصل

‎كەناڵی ئەلڕەشید

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎القبض على ما يسمى مسؤول السبايا بداعش في عملية امنية بأيسر الموصل

الشرطة الاتحادية تعثر على معمل لتفخيخ العجلات ومنزل اتخذه داعش معتقلا للسبايا جنوب الموصل

علاوي يدعو الى التحرير وانصاف ضحايا سنجار

‎كەناڵی رووداو

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎سبايا الخلافة... باعوني ثلاث مرات في يوم واحد

سبايا الخلافة... "لولا خيانة جيراننا لما احتل داعش أي قرية إزيدية"

سبايا الخلافة... أسعار اللواتي لا يعرفن العربية كانت أدنى

سبايا الخلافة.. "اتخذوا طفلتي الرضيعة رهينة حتى "يغتصبوني

سبايا الخلافة.. خاننا السائق الذي كان يفترض أن ينقذنا

الفلوجة.. داعش باع 100 سبية سورية في سوق النخاسة

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎داعش يبيع "السبايا" عبر الفيسبوك

"سبية" هدية للفائز بجائزة حفظ القرأن الكريم

‎كەناڵی ئافاق (افاق)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎الشرطة الاتحادية تعثر على معمل لتفخيخ السيارات وسجن للسبايا جنوب الموصل

"أبو سراقة" يروي مجزرة الإيزيديين: قتلنا الذكور.. وأخذنا الفتيات سبايا‏

‎‏‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎القبض على دواعش في الموصل يبيعون "السبايا" و يقتلون رجال الشرطة

القبض على مسؤول "السبايا" في داعش بأيسر الموصل

كەناڵی ئەلفورات

بەبێ هێمای ”تنصیص”

عصابات داعش تسبي أكثر من 4000 امرأة في ظاهرة تعد الأعنف ضد المرأة

نائبة يزيدية تناشد الحكومة لإنقاذ السبايا الإيزيديات في الأنبار

باع 130 امرأة كسبايا من خلال استدراجهن بالزواج

لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

القاء القبض على مسؤول "السبايا الايزيديات"

القبض على مسؤول "السبايا" في داعش بأيسر الموصل

تحرير فتاة إيزيدية "من السبايا" من داخل بغداد!

2- ئاژانس وپێگە هەواڵییەكان

ئەلغەد پرێس (الغد برس)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

احدهم يبيع النساء.. القاء القبض على 7 دواعش مطلوبين للقضاء في نينوى

الايزيديات في البعاج..سبايا يواجهن خطر الاغتصاب او اعتناق دين جديد

داعش يفتتح سوقا لبيع السبايا قرب احد جوامع الفلوجة بسعر 500-2000$

براثا نيوز

بەبێ هێمای ”تنصیص”

سوق داعش للنخاسة.. بيع سبايا في الفلوجة

"داعش" يفتتح سوق سبايا جديد حصري للـ"مهاجرين" بالموصل

تحرير سبايا ايزيديات من "داعش" في الرقة

لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

سجن "سبايا داعش"

مصلاوي يشتري "سبايا" من داعش الوهابية بـ 280 دولارا ويطلق سراحهن في كركوك!

ئاژانسی (الوكالة الاخبارية)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

أحدهم باع النساء كسبايا .. الأمن يعتقل سبعة عناصر من "داعش" في الموصل

سبايا داعش للبيع علي مواقع التواصل الاجتماعي

شاهد الوثيقة .. داعش يحدد أسعار السبايا و"الغنائم"!

ئاژانسی مەعلومە (وكالة معلومة)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

ارهابيو داعش يبيعون السبية الايزيدية بـ″500″ دولار

زوجة الإرهابي ″أبو سياف″ المعتقلة في بغداد سبية إيزيدية

“داعش” يبيع 3000 سبية ايزيدية عبر “واتساب”

ئاژانسی (بەغداد ئەلیەوم)ی هەواڵی (وكالة بغداد اليوم الاخبارية)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

صراع الدين والانتماء يجبر الايزيديات السبايا على التخلي عن اولادهن.. لا احد يرحب بهم في العراق !

القبض على "ابو شيماء البيتوتي" مسؤول السبايا الايزيديات في البعاج

اتهام سعوديين واماراتيين بشراء سباياً ايزيديات من داعش بمبالغ كبيرة.. مصيرهن بيد هذه الزعامات

لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

القوات الامنية مطالبة بالتحقيق مع أهالي تلعفر بشأن "السبايا"

مەوازين (موازین)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

في ذكرى سبي الفتيات... الإيزيديون يشيعون ضحايا الغارات التركية

بمبالغ ضخمة.. سعوديون وإماراتيون متهمون بشراء سبايا ايزيديات من داعش

ئاژانسی (نون)ی هەواڵی (وكالة نون الخبرية)

بەبێ هێمای ”تنصیص”

داعش يعرض النساء في الموصل للبيع سبايا ويختار الجميلات لأمرائه

الاعلام الامني تعلن اعتقال ما يسمى مسؤول السبايا في تنظيم "داعش" بالموصل

بالصورة: مسؤول السبايا الايزيديات في داعش بقبضة لواء الطفوف

لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

(داعش) يحتجز 40 من قياداته بأمر من البغدادي بتهم الاختلاس و"تهريب السبايا"

داعش يبيع نحو 300 من النساء العراقيات الأيزيديات "سبايا" بـ1000 دولار للفتاة

‎ئاژانسی (الوكالة المستقلة)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎وثيقة تكشف فتوى داعش عن أحكام جماع السبايا

تعاليم “داعشية” حول التمتع بالسبايا لإغراء الشباب

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎إحدى “سبايا داعش” تروي قصصاً مؤلمة عن بشاعة الإرهاب

داعش يعلن أسعار “السبايا” لتمويل عملياته + وثيقة

‎"يس عراق"

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎القوات الأمنية تعثر على المنزل المخصص للنساء السبايا جنوب الموصل

زوجات «داعش»… عزلة وسبايا بآلاف الدولارات

اعتقال سبعة ارهابيين احدهم كان ببيع النساء كسبايا في الموصل

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎فيديو وصور.. سجن “سبايا داعش”

الشرطة الاتحادية: العثور على منزل “سبايا” داعش الارهابي جنوب الموصل

‎گلگامش پرێس (كلكامش برس)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

روايات جديدة لتجارة داعش بالسبايا.. والنجاة بالعوق

تحرير جديد لسبايا داعش من الإيزيديات

صور صادمة.. فتيات معروضات للبيع بمزاد داعشي للسبايا

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎القبض على مسؤول “السبايا” في نينوى

محاكمة المانية اشترت طفلة “سبية” من داعش وهذا ما فعلته بها

‎ئەلترا عێراق (الترا عراق)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎سبايا الإيزيديين

ثار على أمه السبية بسكين.. ماذا تعرف عن "أشبال الخلافة" في المخيمات والسجون؟

‎تەسریبات نیو (تسريبات نيوز)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

بعد عام على كارثة سنجار.. الإيزيديون يسألون عن مصير السبايا لدى داعش

دخيل تؤكد تورط “طبيب داعش” بسبي الأيزيديات

الحشد يقتل قيادياً بداعش مسؤول عن سبي الإيزيديات في تلعفر

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎خليجيون متهمون بشراء “سبايا” أيزيديات من داعش بمبالغ ضخمة

‎شەفەق نیوز (شفق نيوز)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎بعد اختراقه حصن داعش.. هل يستطيع ابو شجاع تحرير جميع السبايا ووقف موجات الهجرة

روايات مروعة لإيزيديات كن سبايا لدى داعش

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎خليجيون متهمون بشراء "سبايا" أيزيديات من داعش بمبالغ ضخمة

"سبايا" ايزيديات على خطوط القتال يبحثن عن الانتقام

‎ناس نيوز

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎عوائل في الموصل تحتفظ بـ السبايا .. حصيلة جديدة للإيزيديين الناجين من داعش

صحيفة: عرب وخليجيون من 3 دول اشتروا سبايا عراقيات

القبض على مسؤول السبايا في تنظيم داعش بنينوى

‎3- ڕۆژنامەكان

‎ڕۆژنامەی (الصباح الجديد)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎سبايا أيزيديات يروين حكايات النار في جحيم داعش

داعش يستعمل موانع الحمل مع السبايا الأيزيديات

السبايا و نساء الموصل والرقة دروع بشرية لمقاتلي داعش

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎طفل ايزيدي شهد بيع أمه وشقيقاته كـ “سبايا” وطفلة نسيت لغتها بعد خطفها

مطالبات بعقد جلسة خاصة لبرلمان كردستان لمناقشة وضع «السبايا» الايزيديات

“داعش” يوزّع “السبايا” بين الفائزين بمسابقات رمضان

‎ڕۆژنامەی (الزوراء)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎بعد سنوات ..سبايا يبحن بحلمهن بعد سنوات من جحيم “داعش

سبايا اجبرن على التبرع بالدم لارهابيي داعش

باعوها واشتروها في اطار الاستعباد الجنسي لاكثر من عامين .. ايزيدية كانت سبية لدى تنظيم “داعش” خائفة على مصير اخريات

‎لەگەڵ هێمای ”تنصیص”

‎أفعال مرعبة للداعشيات بحق الأيزيديات “السبايا” داخل سوريا

داعش الارهابي يفرض قوانين للتعامل مع “السبايا والعبيد"

‎ڕۆژنامەی (المدى)

‎بەبێ هێمای ”تنصیص”

‎السبايا الإيزيديات ... الصمت المعلَّب بعلامة العار

قبائل موصلية تحظر على أبنائها الداعشيين سبي النساء

مجلس المرأة الكردستاني يطالب حكومة الإقليم بالتحقيق مع أم سياف بشأن السبايا الايزيديات

دووەم: چەند نمونەیەك لەسەر بەكارهێنانی زاراوەی سەبایا”سبایا” لە میدیا وڕاگەیاندنی ڕێكخراوی (داعش)دا

‎”داعش” زاراوەی ”سەبایا-سبایا”ی بەكارهێنا دەرهەق بەو ژن وكچە ڕفێندراوانەی كە لە كەسوكاریان ڕفێندران لەلایەن چەكدارانی ڕێكخراوەكەوە كاتێك هاتنە ناو شار وگوندەكانی پارێزگای نەینەوا لە ناوەڕاستی ساڵی 2014، وئەم زاراوەیەی خستە نزو زۆرێك لە بابەتە بینراو وچاپكراوەكانیەوە. نمونەش لەسەر ئەمە بڵاوكردنەوەی گرتەیەكی ڤیدیۆیی لە مانگی تشرینی یەكەمی ساڵی 2014 كە تیایدا ژمارەیەك لە چەكدارانی ڕێكخراوەكە دەردەكەون كە لە ژوورێكی قەرەباڵغدا دانیشتوون ولەسەر یەكێك لە دیوارەكانی ژوورەكە ئاڵا ولۆگۆی ڕێكخراوەكە هەڵواسراوە وچەكدارەكانیش چاوەڕێی دابەشكردنی ڕفێندراوەکان دەكەن بەسەریاندا.

‎هەر لە ڤیدیۆكەدا؛ كەسێك دەڵێت: ”ئەمڕۆ ڕۆژی بازاڕی ”سەبایا-سبایا”یە، ڕۆژی بازاڕی ئەوانەیە كە بەهۆی ئیمانتانەوە دەستتان كەوتووە وبۆتە موڵكی خۆتان، ئەمڕۆ ڕۆژی دابەشكردنە، ئەمڕۆ هەر یەك لە ئێمە بەشی هەیە ” ئەمەی ووت كاتێك كە دەستی بە ڕیشە درێژەكەیدا دەهێنا هەر لەو گرتەیە ڤیدیۆییەدا دەڵێت ”هەر كەس بیەوێ سەبییە”سبیة”ەكەی خۆی بفرۆشێت ئەوا من لێی. دەكڕم”.

‎لە مانگی كانونی یەكەمی ساڵی 2014 دا، ڕێكخراوەكە چاپكراوێكی بڵاوكردەوە لەژێر ناوی ”ڕێبەری سەرجێیی كردن لەگەڵ سەبایاكان”، كە ژمارەیەك پرسیاری لەخۆ گرتبوو دەربارەی چۆنیەتی مامەڵە كردن لەگەڵ ڕفێندراوەکان ئەوانەی كە ڕێكخراوەكە بە زاراوەی سەبایا”سبایا”كان ناوی دەبردن.

‎ڕێكخراوەكە هەر بە بابەتی میدیایی وڕاگەیاندنەوە نەوەستا، وچەندین بڵاوكراوە وئاگاداری بڵاوكردەوە كە ئەو زاراوەیەی تێدا بوو هەر وەك چۆن لە مانگی حوزەیرانی ساڵی 2015 دا كردی كاتێك لە ڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە بۆ بەشداریكردن لە كێبڕكێیەكدا كە سێ خەڵاتی یەكەمی كێبڕكێكە بریتی بوون لە سێ سەبییە”سبیة” كە لە ڕاگەیەنراوەكەدا وا ناوی بردبوون.

‎سێیەم: چەند نمونەیەك لەسەر بەكارهێنانی زاراوەی سەبایا”سبایا” لە ڕاگەیاندنی ودیاریكردنی حكومی عێراقیدا

‎هەندێك لە بەیانە فەرمیەكانی بەرپرسە حكومییە دیارەكان زاراوەی ”سەبایا-سبایا”ی لەخۆگرتووە وەك ئاماژەیەكی ئەوان بۆ ئەو ژن وكچانەی كە ڕفێندران لەلایەن ڕێكخراوی ”داعش”ەوە كاتێك هاتنە ناو پارێزگای نەینەواوە، ئەمانەش نمونەن لەسەر ئەو بابەتە:

‎سەرۆكایەتی كۆمار

‎فوئاد مەعسوم، سەرۆك كۆماری پێشوو بە بۆنەی یادی سێیەمین ساڵیادی كۆمەڵكوژ كردنی ئێزدییەكانەوە ووتارێكی پێشكەشكرد لە كۆنفراسێكی تایبەت بەو یادەدا كە لە بەغداد بەسترا، لە ڕێگەی ڕاوێژكارەكەیەوە(قەحتان ئەلجبوری) كە نوێنەرایەتی ئەوی دەكرد، ولە ووتارەكەدا هاتبوو: ”.... هەمووان دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی مرۆیی وئەخلاقی لە بەردەوامبوون لە كاركردن بۆ ئازادكرنی ”سەرجەم دیل و سەبایا”سبایا”كان لە هاوڵاتیانی ئێزدی وئەوانی تریش”.

‎‎ئەنجومەنی نوێنەران

‎لە ڕێكەوتی 2020/4/20 پێگەی ئەنجومەنەكە بەیانێكی گردبوونەوەی پەرلەمانتارە ژنەكانی بڵاوكردەوە كە تیایدا هاتبوو: ”هەرگیز لە بیری ناكەین ئەوەی كە بەسەر سەبایا”سبایا” ئێزدیەكاندا هات ئەوانەی لە بازاڕی كۆیلایەتی ”نخاسة” بە كەمترین نرخ فرۆشران، هەروەها گۆڕە بەكۆمەڵەكانیش لەیاد ناكەین كە 83 دانەیان لە شەنگال دۆزرانەوە”.

‎پێگەی ئەنجومەنەكە لە ڕێكەوتی 2019/8/3 لە یادی ساڵانەی بەیانێكی گردبوونەوەی پەرلەمانتارە ژنەكانی بڵاوكردەوە كە تیایدا هاتبوو: ” ... حكومەتی عێراق داوای گێڕانەوەی سەبایا”سبایا”كان دەكات لە ژنان منداڵان وبەتەمەنەكان، ئەوانەی تا ئێستا بە ڕفێندراوی ماونەتەوە”.

‎وەزارەتی بەرگری

‎وەزارەتی بەرگری لە ڕێكەوتی 2016/3/16 دا لە بەيانێكدا ڕایگەیاند كە تیایدا هاتبوو: ”لە ئۆپەراسیۆنێكی جۆریدا كە لە دەرەوەی شاری موسڵ ئەنجامدرا ژمارەیەك لەو ژن وكچە ئێزدییانەی كە سەبایا”سبایا” بوون لەلای باندە تاوانكاریەكانی داعش ڕزگار كران...”.

‎وەزارەتی ناوخۆ

‎وەزارەتی ناوخۆ لە ڕێكەوتی 2016/9/10 دا لە بەيانێكدا ڕایگەیاند كە تیایدا هاتبوو: ” ... تا سزا بسەپێنێت بەسەر ئەو تاوانبارانەی كە گەندەڵیان لەسەر زەوی بڵاوكردەوە، وبۆ سەندنەوەی تۆڵەی قوربانیانی عەین تەمر(عین تمر)ی خۆشەویست وسەربەزانی كەڕڕادەی بەخشین و سەبایا”سبایا”كانی سۆمای چاوان لە ئێزدیەكان...”.

‎ئەنجومەنی باڵای دادووری

‎ئەنجومەنی باڵای دادوەری لە بەیاننامەكانیدا زاراوەی سەبییە”سبیة” یان سەبایا”سبایا” ی بڵاونەكردۆتەوە، بەڵام ژمارەیەك ڕاپۆرتی بڵاوكردۆتەوە كە دانپێدانانی هەندێك لە ئەندامانی ڕێكخراوی (داعش)ی تێدایە كاتێك ووتەكانیان. لە كاتی لێكۆڵینەوەدا دەڵێن كە زاراوەی ”سەبایا-سبایا”یان بەكارهێناوە وئەمانیش لەو ڕاپۆرتانەدا لە نێوان دوو كەوانەی بچوكدا ”اقواس التنصیص” دایانناون ولەسەر پێگەی ئەلكترۆنی فەرمی ئەنجومەنەكە بڵاویان كردۆتەوە.

‎شفاء النعمة.. خطيب إرهابي ومنظر مراوغ وماكنة فتاوى إرهابية لا تهدأ ‏

أبو سراقة: قتلنا الشبان وكبار السن والأطفال.. وأخذنا الفتيات الايزيديات!‏

‎چوارەم: چەند نمونەیەك دەربارەی ئیستیغلال كردنی دۆزی ژن وكچە ئێزدییە ڕفێندراوەكان بە مەبەستی زیادكردنی ووروژاندنی میدیایی وڕاگەیاندن

‎بە ئامانجی كاریگەری ڕاگەیاندن ومیدیایی وكۆكردنەوەی ژمارەیەكی زۆری خوێنەران دەزگاكانی ڕاگەیاندن پرسی ژنان وكچانی ڕفێندراوی ئێزدییان قۆستەوە لەڕێگەی بەكارهێنان ونوسینی مانشێتی سەرنج ڕاكێش كە هەندێك جار ئاماژەی سێكسیان لەخۆگرتبوو، یان فۆكەس خستنە سەر ئەو زاراوانەی كە پەیوەندارن بە كۆیلایەتی وئارەزووی سێكسی وەك ”حەب ودەرمانی ڕێگری كردن لە دووگیانبوون” یان ”بەڕووتیی” یان ”شەوانی سیكس لە ژوورەكانی. نوستنی داعش”.

‎هەندێك لە دەزگاكانی ڕاگەیاندنیش هەستان بە دانانی وێنەی كچانێك بە جەستەی نیمچە ڕووتەوە كە هەندێك لەو وێنانە ڕاستەقینە نەبوون و وەرگیراو وخوازراو بوون لە فیلم یان گرتەی جیاواز كە هیچ پەیوەندییەكی بە پرسی ژنان وكچانی ڕفێندراوی ئێزدییەوە نیە. هەروەها بەكارهێنانی هەندێك وێنە پاش وەرگرتنیان لە سەكۆكانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە بەبێ دڵنیابوون لە ڕاستی ودروستی ئەو وێنانە وسەرچاوەكانیشیان.

‎نمونەش لەسەر ئەم حاڵەتانە؛ پێگەی گەلگامش(كلكامش) لە ڕێكەوتی 2019/1/2 هەواڵێكی بڵاوكردۆتەوە بە مانشێتی وێنەی شۆكهێنەر.. كچانی دانراو بۆ فرۆشتن لە زیادكردنێكی داعشیدا ‎ ”صور صادمة.. فتيات معروضات للبيع بمزاد داعشي للسبايا"

‎كە وێنەی كچێكی دیاری لەخۆگرتبوو لەخۆگرتبوو بە جلێكەوە كە بەشێكی زۆری جەستەی بەڕووتی دیار بوو

‎لە ڕێكەوتی 2017/7/23 پێگەی بەغداد ئەلیەوم(موقع بغداد اليوم) هەواڵێكی بڵاوكردۆتەوە كە ئەمە مانشێتەكەی بووە "صور.. بەوێنە.. لە دۆخێكی ئابڕووبەرانەدا.. تیرۆرستێكی داعشی یەكێك لە سەبایا”سبایا” ئێزدیەكانی لە ئامێز گرتووە - في أوضاع خادشة للحياء.. إرهابي داعشي يحتضن إحدى "السبايا الأيزيديات" كە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە گوازراوەتە، ووتراوە چەكدارێكی ڕێكخراوی ”داعش” لەگەڵ یەكێك لە سەبایا”سبایا” ئیزدییە بەدیلگیراوەكان، ولە هەواڵەكەدا هاتووە كە ”چەند وێنەیەك كە تێیدا مەلا ساجد ئەحمەد عەلی شەرجی، قازیی ویلایەتی دیجلە دەردەكەوێت لەگەڵ ژمارەیەك لە ژنانی ئێزدیی لە چەند بارودۆخێكی سۆزداری ئابڕووبەرانەدا”

‎پێگەكە لەگەڵ هەواڵەكەدا دوو وێنەی كەسێكی هاوپێچ كردووە لەگەڵ كچێكی قژ زەرددا كە جلی بوكێنیی پۆشیوە، وپێگەكە دڵنیا نەبۆتەوە لە ڕاستی ودروستی وێنەكان یان ناسنامەی ڕاستەقینەی كچەكە كە ئایا ئەو كچە خێزانی ئەو كەسەیە یان كچێكی دی یاخود ئایا بەڕاستی ئەو كچە یەكێكە لە ڕفێندراوە ئێزدییەكان.

‎لە هەڵوێستێكی تریشدا ژمارەیەكی زۆر لە دەزگاكانی ڕاگەیاندن هەستان بە دوبارە بڵاوكردنەوەی لێكۆڵینەوەیەك كە ڕۆژنامەی نیویۆرك تایمزی ئەمریكی لە مانگی ئازاری ساڵی 2016 دا ئەنجامی داوە، ولێكۆڵینەوەكە ئاشكرای كرد كە چەكدارانی ڕێكخراوی ”داعش” ژن وكچە ئێزدیە ڕفێندراوەكانیان ناچاركردوە كە دەرمانی دژە دووگیانبوون بخۆن تا چەكدارەكان بتوانن بۆ سێكس كردن بەكاریانبهێنن.